หอพระบาง วัดมหาชัย  

พระบางเป็นพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร มี 2 องค์คู่กันมีลักษณะเหมือนกันทั้ง 2 องค์ สร้างโดยสามี-ภรรยาคู่หนึ่ง เมื่อประมาณปี 1366 ส่วนวัดมหาชัย เป็นวัดเก่าแก่ที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองหนองบัวลำภูมานาน สร้างเมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 2026 มีชื่อเดิมหลายชื่อ เช่น วัดมหาธาตุ ไตรภูมิ ในสมัยจำปานครกาบแก้วบัวบาน ในสมัยพระเจ้าปางคำ มีวัดอยู่ 4 วัด ได้แก่ วัดมหาธาตุไตรภูมิ (วัดมหาชัย) วัดคนชุมน้ำออกบ่อ (วัดศรีคูณเมือง) วัดพระเรืองขัยสมสะอาด (วัดโพธิ์ชัยสมสะอาด) วัดศรีสุมังค์หายโศก (วัดโพธิ์ศรี) สมัยนั้นเจ้าเมืองได้ไปนมัสการนิมนต์ ญาท่านแสง (พระอาจารย์ แสง ธมมธีโร เจ้าอาวาสรูปแรก) มาจำพรรษาที่วัดมหาชัย ญาท่านแสงเป็นพระคณะธรรมยุตรูปเดียว จากมณฑลเมืองอุดร ประมาณปี 2440 ญาท่านแสง ได้ทำการพัฒนาวัดมหาชัย สร้างหอไตรกลางน้ำตามหลักภูมิปัญญาในสมัยนั้นเพื่อป้องกันปลวก หอไตรที่สร้างในปี 2450 ก็ยังคงอยู่ในวัดมหาชัยดังที่เห็นอยู่ทุกวันนี้ และเป็นส่วนหนึ่งของคำขวัญประจำจังหวัดหนองบัวลำภูด้วย นอกจากนั้นในวัดยังมีพระธาตุบรรจุอัฐิเจ้าเมืองหนองบัวลำภู 3 องค์ด้วยกัน ชาวบ้านเรียกพระธาตุนี้ว่า พระธาตุไตรภูมิ ปัจจุบัน ได้ชำรุดหักพังลงจนแทบไม่เหลือแล้ว

กลับมาเล่าถึงพระบาง 2 องค์ ที่มาประดิษฐานอยู่ที่วัดมหาชัยได้อย่างไร ตามประวัติเล่าว่า พระบาง เป็นพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร สร้างด้วยทองสีเหลืองดอกบวบ มีอักษรจีนปรากฏที่ฐาน บอกชื่อผู้สร้างและวัดเดือนปีที่สร้าง อ่านได้ใจความว่า "สังกาดได้ร้อยแปดสิบห้าตัว ปีกาเมด เดือนยี่ แรม 15 ค่ำ วันหก พ่ออวน สามีผัวเมียผู้มีศรัทธาสร้างไว้ในศาสนา" จากสำนวนภาษาจารึกเป็นภาษาไทยล้านนา เพราะใช้หลักการนับปี ศก ตามแบบอย่างจีน และใช้จุลศักราชอย่างไทย เมื่อคำนวณเปรียบเทียบแล้ว ปรากฏว่าพระบางสร้างเมื่อปี พ.ศ. 1366 ตรงกับวันศุกร์ แรม 15 ค่ำ เดือนยี่ ปีมะแม คณะลูกหลายเชื้อสายพระวอ-พระตา เป็นผู้อัญเชิญพระบางมาประดิษฐานไว้ที่หนองบัวลำภูเพื่อแสดงความกตัญญูกตเวทิตาคุณต่อ พระวอ-พระตา ผู้เป็นบรรพบุรุษ ที่เคยสร้างเมืองหนองบัวลำภู โดยมาถวายในคราวฉลองอุโบสถวัดประมาณ ปี 2440 พระบางทั้งสององค์จึงอยู่คู่วัดมหาชัย และเป็นพระคู่บ้านคู่เมืองหนองบัวลำภู มาตราบเท่าทุกวันนี้

หอพระบาง สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระบาง พระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมืองหนองบัวลำภู โดยการสร้างของกรมศิลปากรที่ออกแบบให้เป็นสถาปัตยกรรมล้านช้าง โดยยึดจากจารึกใต้ฐานพระบางซึ่งเป็นภาษาล้านนา พระพุทธรูปปางห้ามสมุทร สร้างขึ้นพร้อมกันด้วยลักษณะที่เหมือนกันทั้ง 2 องค์ โดยสามี-ภรรยา ที่ศรัทธาถวายไว้ในพระพุทธศาสนา เมื่อ พ.ศ. 2366 แล้วก็ได้กลายเป็นพระพุทธรูปประจำคู่บ้านคู่เมืองหนองบัวลำภู มาจนทุกวันนี้ 13 เมษายน ของทุกปี จะมีการแห่พระบางตามประเพณี ที่สืบทอดต่อกันมาช้านาน เพื่อให้ชาวบ้านได้สรงน้ำพระบาง และยังเป็นการขอฝนตามความเชื่อโบราณอีกด้วย